SIBO, czyli mało znana przyczyna jelita drażliwego
SIBO z ang. (z ang. small intestinal bacterial overgrowth), jest to zespół przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim. Manifestuje się głównie zaburzeniami rytmu wypróżnień w postaci biegunek i/lub zaparć, jak również przewlekłymi bólami brzucha, wzdęciami czy innymi problemami gastroenterologicznymi.
Istotą tej jednostki chorobowej jest zaburzona mikroflora jelitowa, spowodowana nadmiernym rozrostem bakterii w jelicie cienkim. Prowadzi ona do uszkodzenia śluzówki jelita, co w konsekwencji przyczynia się do różnych niepożądanych reakcji ze strony układu odpornościowego (alergii lub chorób z autoagresji).
Jakie są przyczyny przerostu bakteryjnego- SIBO?
Poznanie przyczyn przerostu bakteryjnego jest istotne w kontekście późniejszego leczenia. Przyczyny można podzielić na 3 grupy:
Źle funkcjonujące mechanizmy antybakteryjne do których zaliczamy:
- Niskie stężenie soku żołądkowego. Silnie stężony kwas w żołądku ma działanie bakteriobójcze, stanowi naturalną barierę przed wnikaniem bakterii do dalszych odcinków przewodu pokarmowego
- Niedostateczna produkcja enzymów trawiennych i żółci
- Zaburzenia odporności i związana z nią mała produkcja immunoglobuliny IgA, która zapobiega przyleganiu bakterii do śluzówki jelita i hamuje ich namnażanie w jelitach
Strukturalne wady anatomiczne w postaci:
- Uchyłków jelitowych – „ małych kieszonek” w jelicie, które stanowią doskonałe miejsce do namnażania się bakterii i inicjowania stanów zapalnych
- Przetoki jelitowe, czyli nieprawidłowe połączenie jelit z innymi narządami wewnętrznymi, stwarza doskonałe warunki do rozwoju patogennej flory jelitowej
- Ominięcia jelitowe, czyli wyłączenie fragmentu jelita z prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego, m.in. po zabiegach bariatrycznych
Zaburzona perystaltyka, która jest wynikiem:
- Niedostatecznej pracy tarczycy w przebiegu niedoczynności tego gruczołu
- Neuropatii cukrzycowej, powikłania cukrzycy manifestującej się problemami w prawidłowej pobudliwości komórek nerwowych
- Stresu i związanego z nim nadmiernego wydzielania kortyzolu
Co powinno nas zaniepokoić, czyli jakie objawy mogą wskazywać na SIBO?
- Zaburzenia rytmu wypróżnień biegunki, zaparcia lub obie formy
- Wzdęcia, bardzo często występujące tuż po przebudzeniu lub wypiciu kilku łyków wody nasilające się w ciągu dnia
- Utrata masy ciała
- Objawy związane z zespołem jelita drażliwego (IBS).
- Przewlekłe zmęczenie
- Anemia
- Problemy skórne (trądzik różowaty)
- Stany obniżonego nastroju, niejednokrotnie prowadzące do depresji
Diagnostyka przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim
W celu zdiagnozowania przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim wykonuje się wodorowy test oddechowy (WTO). Istotą tego badania jest pomiar wodoru w wydychanym powietrzu na czczo oraz po wypiciu właściwego odczynnika w postaci glukozy lub laktulozy.
Dobór odczynnika jest uzależniony od miejsca przerostu bakteryjnego i /lub ewentualnych objawów:
| Miejsce przerostu | Objaw | Zastosowany odczynnik |
| Górny odcinek jelita cienkiego | Biegunka | Glukoza |
| Dolny odcinek jelita cienkiego | Zaparcia | Laktuloza |
Mamy diagnozę SIBO i co dalej?
Leczenie przerostu bakteryjnego jest niezwykle wymagające i składające się z kilku elementów:
Leczenie farmakologiczne z zastosowaniem odpowiednich antybiotyków
Nie ma możliwości leczenia SIBO bez odpowiedniej interwencji farmakologicznej. Jednak decyzję o jej wdrożeniu zawsze podejmuje lekarz. Najczęstszym antybiotykiem stosowanym w przeroście bakteryjnym jest Xifaxan, ze względu na miejscowe działanie w jelicie oraz małe ryzyko wystąpienia oporności bakterii na substancje czynn- rifaksyminę.
Właściwa probiotykoterapia
Jest to nieodzowny element każdej antybiotykoterapii. Antybiotyki nie działają selektywnie co oznacza, że niszczą nie tylko patogenną florę jelitową, ale również dziesiątkują populację „dobrych” bakterii. W przypadku upośledzonej perystaltyki i problemów z zaparciami, istotny jest prawidłowy dobór probiotyku po to aby uniknąć nawrotu SIBO. W tym celu wybieramy szczepy Bifidobacterium, które mają zdolność kolonizowania jedynie jelita grubego.
Adresowanie przyczyn SIBO, czyli dochodzenie po „nice do kłębka”
W wielu badaniach odnotowuje się nawrót SIBO u pacjentów, którzy zakończyli kurację antybiotykami. Jest to najprawdopodobniej wynik braku jednoczesnego rozwiązywania problemów, które pozwoliły bakteriom tak licznie skolonizować jelito cienkie. W zależności od pierwotnej przyczyny należałoby wspomóc pracę tarczycy, poprawić trawienie, wyleczyć inne być może towarzyszące infekcje (grzybicze lub pasożytnicze), a także nauczyć się odpowiednio zarządzać stresem
Spersonalizowana dieta, pokrywająca zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze i witaminy.
Pierwszym etapem dietoterapii w SIBO jest wyrównanie niedoborów, które mogą pojawić się na skutek złego wchłaniania, w przebiegu tej jednostki chorobowej. Najczęściej występujące deficyty dotyczą witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A,D,E, zatem pacjenci powinni wzbogacić swoja dietę w produkty będące ich dobrym źródłem. Należą do nich: jaja, ryby, dobre jakościowo oleje roślinne czy orzechy. Szczególnie istotne w kontekście możliwej anemii jest dostarczenie odpowiedniej ilości 3 newralgicznych związków: żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, w tym celu należy zwiększyć spożycie produktów odzwierzęcych (szczególnie zalecana wołowina), a także zielonych warzyw liściastych, które dostarczają odpowiedniej ilości kwasu foliowego.
Kolejnym krokiem po uzupełnieniu wszystkich niezbędnych składników odżywczych jest przystąpienie do właściwej terapii ukierunkowanej na zwalczanie przerostu bakteryjnego. W tym celu eliminuje się wszelką żywność, która może stanowić pożywkę dla bytujących w jelicie bakterii. Należą do nich produkty zawierające cukry złożone: takie jak chleb, kasze, makarony, ryż oraz mleko i produkty nabiałowe. Po ustąpieniu objawów, oraz poprawie trawienia możemy stopniowo rozszerzać dietę o zabronione produkty.
Podsumowanie:
SIBO jest dosyć nowym zagadnieniem jeśli chodzi leczenie zaburzeń gastroenterologicznych. Niemniej jednak warto się nad nim pochylić, bo dotyka on coraz większą grupę osób. Z roku na rok zwiększa się odsetek pacjentów zdiagnozowanych pod kątem zespołu jelita drażliwego. Jednak ich komfort życia pomimo leczenia farmakologicznego w dalszym ciągu nie jest satysfakcjonujący. Warto zatem rozpocząć od diagnostyki SIBO ,aby zweryfikować prawdziwą przyczynę problemów jelitowych i rozpocząć właściwy proces leczenia.
Piśmiennictwo:
- Jan Bures, Jiri Cyrany, Darina Kohoutova, Miroslav Förstl, Stanislav Rejchrt, Jaroslav Kvetina, Viktor Vorisek, and Marcela Kopacova, Small intestinal bacterial overgrowth syndrome, World J Gastroenterol. 2010 Jun 28; 16(24): 2978–2990.
- Pignata C, Budillon G, Monaco G, Nani E, Cuomo R, Parrilli G, Ciccimarra F, Jejunal bacterial overgrowth and intestinal permeability in children with immunodeficiency syndromes, 1990 Aug;31(8):879-82.
- Tursi A, Brandimarte G, Giorgetti GM, Elisei W, Assessment of small intestinal bacterial overgrowth in uncomplicated acute diverticulitis of the colon. World J Gastroenterol.2005 May 14;11(18):2773-6.
- Andrew C. Dukowicz, , Brian E. Lacy, and Gary M. Levine, Small Intestinal Bacterial Overgrowth. A Comprehensive Review, Gastroenterol Hepatol (N Y). 2007 Feb; 3(2): 112–122.
- Pimentel M, Review of rifaximin as treatment for SIBO and IBS, Expert Opin Investig Drugs.2009 Mar;18(3):349-58.
- Quigley EM, Quera R, Small intestinal bacterial overgrowth: roles of antibiotics, prebiotics, and probiotics, 2006 Feb;130(2 Suppl 1):S78-90.
Potrzebujesz indywidualnej konsultacji?
Umów się na konsultację online z dietetykiem z naszej poradni.
Wybrane konsultacje specjalistyczne: